PERSBERICHT

Op vroege ochtend van 19 november zeldzame sterrenregen verwacht

deze twee zeer heldere Leoniden verschenen vorig jaar kort na elkaar dicht bij de Poolster (heldere ster rechtsonder het midden). De foto is zes minuten belicht, in welke tijd de sterren een stukje zijn verplaatst en gekromde streepjes op de film hebben achtergelaten. Foto: Werkgroep Meteoren der K.N.V.W.S Deze en de volgende afbeelding zijn rechtenvrij maar met bronvermelding te gebruiken !

Op de vroege ochtend van dinsdag 19 november kan iedereen, als het weer meezit, getuige zijn van een zeldzaam natuurverschijnsel: een sterrenregen.
Met het blote oog zien we gedurende enkele uren vele honderden en misschien wel duizenden 'vallende sterren' of meteoren aan de hemel, de sterrenregen der 'Leoniden'.
Hoogbejaarde Nederlanders weten zich wellicht een vergelijkbare sterrenregen (Draconiden) uit 1933 nog te herinneren, maar sindsdien is er nauwelijks meer zo’n actieve meteorenzwerm vanuit deze streken waargenomen. Volgens berekeningen wordt de komende Leonidenactiviteit mogelijk pas over 97 jaar opnieuw geëvenaard.

De Leonidenmeteoren zijn afkomstig van het stof dat de komeet Tempel-Tuttle achterlaat in zijn baan rond de zon. Af en toe komt de komeet in de buurt; voor het laatst in 1998. Hij verwijdert zich nu weer van de zon, maar elk jaar doorkruist de aarde in november de "achtergebleven" stofdeeltjes.
Die stofdeeltjes -vaak niet groter dan een zandkorrel- schieten met een snelheid van 71 km per seconde in de dampkring en veroorzaken daar het lichtspoor dat wij 'vallende ster' of meteoor noemen. Dat gebeurt op een hoogte van 100 tot 80 km, waarbij het meeste stof verdampt.
Het stof is niet gelijkmatig verdeeld over de komeetbaan, soms zijn er bijzondere verdichtingen. Trekt de aarde dwars door zo’n "stofbuis", dan is er grote kans op een sterrenregen. 'Mist' de aarde die stofverdichting, dan zien we veel minder meteoren.
Dit jaar doorkruist de aarde twee stofbuizen met kans op twee sterrenregens. De eerste wordt doorsneden boven Europa op 19 november tussen 3 en 7 uur, met een maximum rond 5 uur in de vroege ochtend. De tweede vindt een aantal uren later plaats, in Europa is het dan al dag maar in Amerika zit men nog goed voor de volgende regen van vallende sterren.

De sterrenregens van 2002 zijn de laatste in een reeks, die 4 jaar geleden begon.
Middernacht 18/19 november verschijnen al de eerste Leoniden. In de uren daarna neemt het aantal geleidelijk aan toe, tot tijdens het maximum misschien wel 20 of meer meteoren per minuut(!) oplichten. Een spectaculair verschijnsel: overal aan het hemelgewelf zijn meteoren te zien, soms zeer heldere exemplaren die met een felle lichtflits ontploffen (geluidloos) en een nalichtend spoor achterlaten, dat minuten lang zichtbaar blijft.
De Leoniden zijn overal te zien, vanuit de tuin of vanaf het balkon, als men maar een flink gedeelte van de hemel kan zien, een bepaalde kijkrichting is niet nodig.
Hoe minder bewolking hoe beter en verder geldt: hoe minder storend kunstlicht, des te meer Leoniden we zien. De Volle Maan zorgt helaas wel voor stoorlicht, maar veel Leoniden zullen desondanks goed zichtbaar zijn.

Grote waarnemingscampagne opgestart

De Leonidenzwerm zal over de hele wereld worden gevolgd. Nederlandse sterrenkundigen (zowel professioneel als amateur) hebben een uitgebreide waarnemingscampagne opgestart. De Werkgroep Meteoren der KNVWS heeft naast Nederland ook in Spanje en Portugal waarneemlocaties ingericht.
In nauwe samenwerking met het KNMI is onder de bemanningen van Nederlandse koopvaardijschepen een speciaal waarnemingsprogramma gestart waardoor ook vanaf de oceanen gegevens worden verzameld. Een tweede specifieke groep potentiële waarnemers vormen de bemanningen van verkeersvliegtuigen (en ook vliegtuigpassagiers). Voor het eerst doen zij mee aan de speciale actie waarbij ze het voordeel hebben dat ze vaak ver boven een storend wolkendek hun observaties kunnen verrichten. Ook medewerkers van het European Space Agency (ESA), werkzaam bij ESTEC in Noordwijk, zijn betrokken bij de Leonidencampagne.
Niet eerder is op dergelijk grote schaal actie ondernomen om de meteorenactiviteit boven West-Europa en andere gebieden in kaart te brengen, terecht want de volgende kans is er vermoedelijk pas aan het eind van deze eeuw.

Voor meer informatie kunt u terecht bij:
PR-manager KNVWS: Niek de Kort, tel 0348 430474 - idekort@zuidam.nl
Urijan Poerink, tel. 073 656 91 57 - poerinku@wxs.nl
Joost Hartman, tel. 073 614 97 74 of 06 - 418 181 89 - joosthartman@sterrenkunde.nl
Marc Neijts, tel. 0317 61 34 52 - marc@astroamateur.de
Jacob Kuiper, - kuiper@knmi.nl
Voor informatie over de speciale Leonidencampagne : www.weerboek.nl
Voor achtergrondinformatie over meteoren: www.werkgroepmeteoren.nl

* * * *